Marcellin P, Gane E, Buti M, Afdhal N, Sievert W, Jacobson IM, et al. Regression of cirrhosis during treatment with tenofovir disoproxil fumarate for chronic hepatitis B: a 5-year open-label follow-up study. Lancet 2013;381:468-475
Η υποστροφή της κίρρωσης αποτελεί «φλέγον» θέμα της σύγχρονης Ηπατολογίας. Τα δεδομένα που υποστηρίζουν τη δυνατότητα υποστροφής της συνεχώς πληθαίνουν, ιδιαίτερα όταν το αίτιο της υποκείμενης ηπατοπάθειας αντιμετωπίζεται με επιτυχία. Η παρούσα μελέτη (ήδη γνωστή από την παρουσίασή της ως περίληψη) παρέχει συγκριτικά ιστολογικά δεδομένα μιας μεγάλης ομάδας ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα Β (n= 348) μετά από 5ετή χορήγηση τενοφοβίρης.
Η μελέτη αποτελεί επέκταση των μελετών έγκρισης της τενοφοβίρης και υποστηρίχθηκε από τη χορηγό φαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences. Συμπεριλήφθηκαν σε αυτή μόνο ασθενείς που υποβλήθηκαν σε βιοψία ήπατος τόσο πριν την έναρξη της αγωγής, όσο και 5 έτη (240 εβδομάδες) μετά. Όλες οι βιοψίες εκτιμήθηκαν από τον ίδιο παθολογοανατόμο, ο οποίος δε γνώριζε την πορεία των ασθενών. Η εκτίμηση του σταδίου της ίνωσης έγινε με τη χρήση του συστήματος Ishak.
Ποσοστό 87% (n= 304/348) των ασθενών εμφάνισαν ιστολογική βελτίωση και 51% (n= 176/348) είχαν λιγότερη ίνωση μετά από 5 έτη αγωγής. Είναι αξιοσημείωτο ότι σχεδόν όλοι οι ασθενείς (91%) που είχαν στάδιο ίνωσης >2 κατά την έναρξη της αγωγής εμφάνισαν βελτίωση του σταδίου. 74% (n= 71) των ασθενών που είχαν κίρρωση κατά την έναρξη της αγωγής δεν ήταν πια κιρρωτικοί κατά την επαναληπτική βιοψία, σχεδόν όλοι δε (70/71) είχαν ελάττωση του σταδίου ίνωσης τουλάχιστον σε στάδιο 2. Αντίστροφα, κίρρωση διαπιστώθηκε μόνο σε 3 ασθενείς (1%) χωρίς κίρρωση στην αρχή της θεραπείας. Σε πολυπαραγοντική ανάλυση διαπιστώθηκε ότι ο φυσιολογικός δείκτης μάζας σώματος (BMI) μπορούσε να προβλέψει την υποστροφή της κίρρωσης με odds ratio 7,4. Ιική καταστολή (HBV DNA <29 IU/mL) επιτεύχθηκε σχεδόν στο σύνολο των ασθενών, ενώ ιολογική διαφυγή συνέβη εξαιρετικά σπάνια και σε καμιά περίπτωση δεν οφειλόταν σε ανάπτυξη αντοχής στην τενοφοβίρη. Ρήξη της αντιρρόπησης της ηπατικής λειτουργίας και ανάπτυξη ηπατοκυτταρικού καρκίνου εμφανίσθηκε σε μικρό αριθμό ασθενών. Τέλος, το προφίλ ασφάλειας του φαρμάκου ήταν πολύ καλό, αφού μόνο 16% (n= 91) των ασθενών είχαν ανεπιθύμητες ενέργειες και μόνο 9 ασθενείς είχαν σοβαρά συμβάντα σχετιζόμενα με τη θεραπεία.
Το μεγάλο μέγεθος του δείγματος της μελέτης και η συμμετοχή σε αυτή σημαντικού αριθμού κιρρωτικών ασθενών επιτρέπουν την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων όσον αφορά στη δυνατότητα υποστροφής της ίνωσης σε ασθενείς που λαμβάνουν μακροχρονίως τενοφοβίρη. Ένα άλλο πλεονέκτημα που αυξάνει την ισχύ της μελέτης είναι η χρησιμοποίηση ενός μοναδικού παθολογοανατόμου, γεγονός που ελάττωσε την επίδραση υποκειμενικών παρατηρήσεων. Τα αποτελέσματα δείχνουν με πειστικό τρόπο ότι η μακρόχρονη καταστολή του ιού της ηπατίτιδας Β που προσφέρει η θεραπεία με τονοφοβίρη οδηγεί πολύ συχνά σε ιστολογική βελτίωση. Είναι αρκετά πιθανό πως αυτή η βελτίωση συνδυάζεται και με ελάττωση των επιπλοκών της κίρρωσης, όπως άλλωστε διαφάνηκε κατά τη διάρκεια της μελέτης και από το μικρό αριθμό επιπλοκών σε ασθενείς με προχωρημένη νόσο.
Marcellin P, Gane E, Buti M, Afdhal N, Sievert W, Jacobson IM, et al. Regression of cirrhosis during treatment with tenofovir disoproxil fumarate for chronic hepatitis B: a 5-year open-label follow-up study. Lancet 2013;381:468-475
